یکی از بخش های به کار رفته در انواع ماشین ها، صفحات اصطکاکی هستند که در آنها از خاصیت اصطکاکی مواد به منظور انتقال یا تغییر جهت نیرو استفاده میشود. از جمله این قطعات لنت های ترمز و صفحات کلاچ میباشند.

تاریخچه ساخت اولین صفحه اصطکاکی به سال 1897 برمیگردد که توسط شخصی به نام هربرت ساخته شد.

ویژگی های صفحات اصطکاکی:

• ظريب اصطكاك: به دلیل آنکه پایه و مبنای عملکرد صفحات اصطکاکی، اصطکاک است، مواد به کار برده شده در این قطعات باید دارای ضریب اصطکاک بالایی باشند.
• نرخ سايش: موادی که برای تولید صفحات اصطکاکی استفاده میشوند باید در مقابل هر گونه خراش، کندگی و فرساشی حرارتی مقاوم باشند.
• ضريب انتقال حرارت: یکی از ضروریات صفحات اصطکاکی، بالا بودن ضریب انتقال حرارت و ظرفیت گرمایی در این قطعات است، چرا که آنها انرژی مکانیکی را به انرژی حرارتی تبدیل میکنند. به همین ترتيب حرارت ايجاد شده توسط اصطكاك به راحتي به محيط اطراف منتقل و از آسيب رساندن به قطعات مجاور جلوگيري خواهد کرد.
• پايداري اصطكاك: پايداري اصطكاك یعنی ثابت بودن ضريب اصطكاك در دماهاي بالا، رطوبت و سرعت هاي مختلف.
• نويز و ارتعاش: یکی از مواردی که همواره مورد توجه بوده است، حذف یا کاهش نویز و ارتعاش حاصل از اصطکاک میباشد.
• مقاومت به خوردگي: به دليل امكان عملكرد قطعات در محيط هاي خورنده يا مرطوب، اين ویژگی باید در انتخاب مواد مورد استفاده در صفحات اصطكاكي مورد توجه قرار گيرد.

کارخانه تولیدی و صنعتی ترمز ماشین به عنوان اولین و بزرگ ترین تولید کننده انواع لنت ترمز در ایران، آمادگی خود را برای تولید هر نوع صحفه اصطکاکی سفارشی اعلام میدارد.

کارخانه صنعتی و تولیدی ترمز ماشین اولین و بزرگترین تولیدکننده لنت ترمز و لنت کلاچ در ایران، کالایی دیگر را با عنوان لنت کلاچ پرس به سبد محصولات خود اضافه کرده است.

این محصول به صورت سفارشی در ابعاد و سایزهای متفاوت قابل تولید میباشد.

کلاچ پرس 65 تا 100 تن در ابعاد540*460*9

اگر جزء افرادی هستید که رانندگی پشت فرمان یک خودروی مجهز به جعبه ‌دنده‌ خودکار را امتحان کرده باشید، حتما متوجه دو تفاوت عمده میان جعبه‌ دنده‌های دستی و خودکار گردیده اید:

• اتومبیل های مجهز به گیربکس اتومات، پدال کلاچ ندارند.
• در گیربکس های اتومات تعویض دنده به ‌صورت دستی معنا ندارد و کافی است دنده در حالت حرکت D قرار گیرد، تا ودرو حرکت کند.

جعبه ‌دنده‌های خودکار (به همراه مبدل گشتاور) و جعبه‌ دنده‌های دستی (به همراه کلاچ) هر دو دارای یک نتیجه میباشند، ولی این کار را به دو روش کاملاً متفاوت انجام میدهند.

وظیفه اصلی گیربکس اتوماتیک یا جعبه دنده خودکار، تولید بازه‌ وسیعی از سرعت و گشتاور با وجود بازه‌ کوچک سرعت و گشتاور تولیدی توسط پیشرانه است. به عبارت دیگر، هر پیشرانه بازه‌ محدودی از سرعت و گشتاور را تولید مینماید که جعبه ‌دنده با کمک چرخ ‌دنده‌ها یا سیستم‌های مشابه این بازه را وسیع‌تر میکند.

مزایای گیربکس اتومات یا جعبه دنده خودکار

حال که با گیربکس اتوماتیک و نحوه کار آن آشنا شده اید، بهتر است با مزایای این نوع از جعبه دنده ها نیز آشنا گردید:

• رانندگی راحت‌ در ترافیک‌های سنگین

استفاده از گیربکس اتوماتیک، نیازی به تعویض دنده مداوم نداشته و شما میتوانید با آسودگی بیشتری رانندگی ‌کنید. کافی ست دنده را در حالت D قرار دهید.

• افزایش تمرکز راننده

استفاده از دنده اتوماتیک، موجب افزایش تمرکز در حین رانندگی میشود؛ چرا که دیگر راننده نیازی به دقت روی زمان تعویض دنده و دور موتور نداشته و این مسأله سبب میشود راننده تمام حواس خود را معطوف به مسیر پیش رو سازد.

• کاهش فشار و حرکات فیزیکی راننده

هنگام فشار متداول و پی در پی کلاچ خودرو به خصوص در ترافیک های سنگین سلامت ماهیچه ها و عضلات پا، کمر و همین طور زانو به مرور زمان در معرض خطر قرار خواهد گرفت. در صورت کاهش حرکات، راننده احساس خستگی کمتری خواهد داشت .

• آمار کاهش تصادفات

آمار تصادفات جهانی حاکی از آن است که خودروهای دارای گیربکس اتوماتیک کمتر از خودروهای دارای دنده دستی در تصادفات حضور دارند. البته که نمیتوان به طور قطع این موضوع را به سیستم دنده مرتبط دانست، بلکه شاید از حضور حواس و دقت راننده نشأت گرفته باشد.

• عملکرد عالی در سرازیری‌ها و سربالایی‌ها

همان طور که آمار نشان میدهد، خودروهای دنده اتوماتیک در سربالایی‌ها و سراشیبی‌ها عملکردی بهتری دارند. ولی در صورتی که تعویض دنده دستی به اتوماتیک، غیرحرفه ای و با تجهیزات نامناسب انجام شود، ممکن است موجب عملکرد نامطلوب خودرو در سراشیبی‌ها و سربالایی‌ها شود.

کلاچ اجزایی از ماشین است که در زمان نیاز، ارتباط یک محور را با محور دیگر قطع یا وصل میکند و سرعت های آن دو محور را به یک سرعت واحد رسانده و باعث انتقال انرژی میگردد.

در مقاله انواع کلاچ و گیربکس به تعریف و توضیحات کامل در مورد کلاچ و گیربکس و انواع آنها پرداخته شده است. اما مجموعه ترمز ماشین سعی دارد در این مطلب توضیحات جامع و کاملی در مورد دلایل مستهلک شدن صفحه کلاچ ارائه دهد.

اکثر ما آگاهیم صفحه کلاچ نیز همچون لنت ترمز، تسمه ها، تایرها و... یکی از قطعات مصرفی در خودرو به حساب می آید. طول عمر مفید و معین، از جمله ویژگی این قطعات مصرفی میباشد. این در حالی است که عدم رعایت برخی نکات باعث میشود، این قطعات زودتر از زمان پیش بینی شده، فایده خود را از دست بدهند. صفحه کلاچ نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ چراکه تعویض زود هنگام این قطعه هم موجب از دست رفتن زمان میگردد و هم از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نمیباشد.

همانطور که اغلب ما میدانیم سیستم عملکرد کلاچ بر اساس اصطکاک است و مواد اصطکاکی بر روی صفحه کلاچ شبیه موادی است که در روی لنت های ترمز به کار گرفته میشود. مقدار کارکرد صفحه‌ کلاچ یا عمر ‌مفید آن بسته به نوع خودرو بین ۵۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر میباشد. البته شایان ذکر است که این مقدار به سبک رانندگی (رانندگی پرشتاب، رانندگی در ترافیک، نیم کلاچ و...) و جنس صفحه‌ کلاچ و عوامل دیگری بستگی دارد.

دلایل مستهلک شدن صفحه کلاچ

یکی از اصلی ترین دلایل مستهلک شدن کلاچ، عادات بدی است که در رانندگی وجود دارد. این عادت ها علاوه بر استهلاک بالای کلاچ، موجب افزایش مصرف سوخت، کاهش بهره وری و کاهش شتاب خودرو میگردند. در ادامه این مطلب به معرفی عاداتی در رانندگی میپردازیم که باعث مستهلک شدن زودتر صفحه‌ کلاچ میشوند.

• رانندگی با کلاچ

اکثر خودروها دارای پدال استراحت نمیباشند. به همین علت بعضی از رانندگان هنگام رانندگی پای چپ خود را به پدال کلاچ تکیه میدهند. این کار یک اشتباه کاملاً رایج است. پدال های تعبیه شده در خودروهای سواری بسیار سبک بوده و به همین علت کوچکترین وزن موجب درگیر شدن کلاچ میگردد و باعث ایجاد لغزش و در نتیجه سایش صفحه ‌کلاچ خواهد شد.

• پایین بودن سرعت عمل در تعویض دنده

این مورد از جمله ایراداتی است که در بین رانندگان به ویژه کسایی که به تازگی رانندگی آموخته اند، بسیار رواج دارد. هنگامی که رانندگان تازه وارد اقدام به رانندگی میکنند، سرعت عمل آنها در تعویض دنده به شدت کند بوده و همین امر باعث میگردد ه مدت زمان پایین نگه داشتن کلاچ زیاد شود. شاید از نظر مخاطب این امر چندان اهمیتی در مستهلک شدن صفحه کلاچ نداشته باشد، اما تکرار این امر در طول پیمودن مسافت های چنیدن کیلومتری، عملاً موجب افزایش استهلاک صفحه‌ کلاچ میگردد.

• شتاب گیری در زمان فشرده بودن پدال کلاچ

هنگامی که رانندگان پیش از رهاسازی کامل کلاچ، اقدام به شتاب گیری مینمایند، ترکیبی از شتاب،  بالا رفتن دور‌ موتور و در‌گیر نبودن کامل صفحه‌ کلاچ رخ میدهد. نتیجه این ترکیبات چیزی جز لغزش صفحه ‌کلاچ بر روی چرخ ‌طیار و گرمای بیش از حد و آسیب دیدن صفحه کلاچ نیست.

• استفاده از دنده معکوس به منظور کاهش سرعت خودرو

گاهی اوقات برای نگه داشتن و کنترل سرعت خودرو، راهی جز معکوس کشیدن وجود ندارد. اما باید این نکته را به افرادی که از این روش برای کاهش سرعت خودرو استفاده میکنند، متذکر شویم که این تکنیک موجب افزایش فشار بر روی صفحه‌ کلاچ شده و در نتیجه کاهش طول عمر صفحه‌ کلاچ را به همراه خواهد داشت.

• تعادل در کلاچ گیری

رعایت این مورد باید بیشتر در مواقع بالا رفتن از شیب ‌ها مورد توجه قرار گیرد. اکثر رانندگان در سطوح شیب ‌دار تمایل دارند تا با استفاده از کلاچ و دنده مانع از عقب رفتن خودرو در هنگام ایست کردن در سرابالایی شوند و یا با نیم ‌کلاچ گرفتن زیاد بر روی شیب‌ ها باعث افزایش بیش‌ از‌ حد دمای صفحه کلاچ میشوند. به این کار در اصطلاح صفحه سوزاندن یا صفحه چسباندن میگویند.

• رها کردن سریع پدال کلاچ

همان گونه ‌که نگه ‌داشتن بیش از حد کلاچ موجب سایش و خرابی صفحه‌ کلاچ میگردد، رها کردن بسیار سریع آن نیز باعث ایجاد شوک و فشار بر موتور و سیستم انتقال‌ قدرت می‌ شود که با خود گرمای زیاد و سایش صفحه ‌کلاچ را به همراه خواهد داشت.

• فشار پدال کلاچ در حالت توقف خودرو

مورد گفته شده بیشتر توسط رانندگانی اتفاق می افتد که خودروی دنده ای دارند. این رانندگان زمانیکه خودروی ‌شان متوقف است، همچنان پدال کلاچ را فشار میدهند، مانند هنگامیکه در ترافیک هستند و یا زمانیکه منتظر سبز شدن چراغ قرمز میباشند. نگه ‌داشتن کلاچ در زمان توقف باعث سایش صفحه کلاچ و موجب آسیب به بلبرینگ کلاچ و دوشاخ کلاچ  نیز میشود.

• حمل بار اضافی

رانندگان حتماً باید به ظرفیت خودروی خود توجه نمایند؛ زیرا حمل بار اضافی باعث افزایش وزن و در نتیجه افزایش فشار بر روی موتور و سیستم انتقال قدرت خواهد شد.

کلاچ

کلاچ اجزایی از ماشین است که در زمان نیاز، ارتباط یک محور را با محور دیگر قطع یا وصل می کند و سرعت های آن دو محور را به یک سرعت واحد می رساند و همچنین باعث انتقال انرژی می گردد. یکی از مواردی که در کلاچ خودرو دارای اهمیت زیادی می باشد، مکانیزم ارتباطی آنهاست. به طوری که هنگام درگیری، حتما باید محورها به صورت هم مرکز قرار بگیرند. در کلاچ ها معمولا ارتباط به صورت مکانیکی یا الکترومغناطیسی برقرار می گردد. در کلاچ های مکانیکی ارتباط به صورت ساده است به این صورت که توسط تماس یا اصطکاکی برقرار می شود. به همین علت کلاچ های مکانیکی به دو گروه خشک و اصطکاکی تقسیم می شوند.

انواع کلاچ

کلاچ های مکانیکی: این کلاچ ها در مواقع دلخواه حرکت بین دو محور متحرک و محرک را قطع و وصل می کنند. این ارتباط با عمل مکانیکی با الکترومغناطیسی اتفاق می افتد. ارتباط در کلاچ های مکانیکی به وسیله اجزای تماسی آنها و یا به کمک اصطکاک برقرار می شود. تمامی این کلاچ ها در نوع اتوماتیک نیز موجود می باشند.

کلاچ های خشک قفلی: این نوع از کلاچ ها خیلی ساده هستند و در اشکال پنجه ای و دنده ای میباشند. کلاچ پنجه ای معمولا به شکل مکعب مستطیل، فرم دار و دنده ای ساخته میشوند. کلاچ های قفلی، در سرعت های مختلف میتوانند ارتباط بین دو محور محرک و متحرک را قطع کنند. اما در حالت بی حرکت یا در سرعت های کم میتواند ارتباط را برقرار سازد.

کلاچ های اصطکاکی: در این نوع از کلاچ ها حرکت محور محرک به محور متحرک، از طریق نیرو با اصطکاک امکان پذیر است. یکی از مهمترین مزیت های کلاچ اصطکاکی این است که در حین حرکت میتواند درگیر یا آزاد شود و گشتاور چرخشی انها به واسطه نیروی اصطکاک محدود است. به همین علت خیلی نرم کار میکند. نیروی قطع و وصل این کلاچ ها به کمک هوای فشرده، روغن پرسی و یا به صورت مغناطیسی ایجاد میشود. همچنین این کلاچ ها به عنوان کلاچ ایمنی نیز به کار می آیند. امروزه بیشتر ماشین های ساخته شده و یا در حال ساخت دارای کلاچ اصطکاکی هستند.

گیربکس

یکی از اصلی ترین اجزای وسایل نقلیه گیربکس آن میباشد. اهیت وجود گیربکس به قدری است که شاید بتوان آن را با موتور در یک جایگاه قرار داد. این اهمیت به دو دلیل است: علت اول آن است که هر موتور، دور محدودی دارد و بیشتر از آن نمیتواند کار کند. دوم آنکه گشتاور معینی است که هر موتور با حداکثر دور ود میتواند تولید کند.

گیربکس و یا سیستم انتقال قدرت به موتور، مکانیزم خاصی دارد که به وسیله آن میزان مشخصی از دور موتور به وسیله چرخ دنده های مختلف و سرعت های متفاوت، به تمامی چرخ های وسایل نقلیه انتقال میابد. حاصل این عمل قابلیت منترل نیرو و سرعت وسیله نقلیه خواهد بود. وجود گیربکس این اجازه را به راننده میدهد که بدون بالا بردن بیش از حد دور موتور، آن را در حالت دلخواه خود کنترل نمیاد.

انواع گیربکس

گیربکس دستی: از این نوع گیربکس ها به عنوان استانداردترین گیربکس یاد میشود . چراکه انتقال گشتاور خودرو به چرخ ها به وسیله تعدادی از چرخ دنده ها که بر روی دو شفت قرار دارند، به صورت ورودی و خروجی انجام میشود. نوع کلاچ مصرفی در این گونه گیربکس ها از نوع خشک میباشد که به صورت پدال در کنار ترمز قرار دارد.

گیربکس نیمه اتوماتیک: در این گیربکس ها تجهیزات پنوماتیکی و سنسورهای الکترونیکی وظیفه تعویض دنده را دارند. طرز کار گیربکس های نیمه اتوماتیک بسیار شبیه گیربکس های دنده دستی میباشد. در خودروهایی که از سیستم گیربکس نیمه اتوماتیک استفاده شده است، راننده فقط دنده را عوض کرده و کلاچ خودرو به صورت هیدرولیک میکند. از این گیربکس برای اتومبیل های فرمول یک استفاده میشود.

گیربکس اتوماتیک: امروزه بیشتر خودرو های مدرن به سیستم گیربکس اتوماتیک مجهز میباشند. در این نوع از گیربکس ها، چرخ دنده های خورشیدی وظیفه تعویض دنده را بر عهده دارند. این گیربکس ها به 3 دسته تقسیم میگردند:

• گیربکس های تیپ ترونیک با عملکرد هیدرولیکی-الکترونیکی
• گیربکس های اتوماتیک با عملکرد هیدرولیکی-مکانیکی
• گیربکس های الکترونیکی با عملکرد هیدرولیکی-الکترونیکی

موتور سیکلت گونه ای از وسیله نقلیه است که به صورت های دو، سه و چهار چرخ ساخته می شود. اولین موتور سیکلت در سال 1885 در اشتوتگارت توسط گوتلیب دایملر و ویلهلم مایباخ، مخترعین آلمانی، ساخته شد.

اجزای تشکیل دهنده موتور سیکلت

موتور، سیلندر، سر سیلندر، اگزوز، صحفه کلاچ، زین، باک بنزین، رادیاتور آب یا روغن و شاسی.

انواع موتور سیکلت

به طور کلی موتور سیکلت ها به 6 دسته طبقه بندی می گردند:

1. موتور سیکلت های جاده رو

این گروه از موتور سیکلت ها مناسب برای جاده های آسفالتی و هموار بوده و بیشترین تعداد مصرف کننده در بین سایر گروه های موتور سیکلت را دارد. حجم این نوع از موتورها معمولا از 125 سی سی است و حداکثر سرعتی که برای اینگونه موتورها طراحی شده است، 120 الی 200 کیلومتر بر ساعت میباشد.

موتور سیکلت های جاده رو به انواع مختلفی تقسیم میگردند:

• موتور سیکلت های کروز یا تفریحی
• موتور سیکلت های مسابقه ای
• موتور سیکلت های مسافرتی
• موتور سیکلت های استاندارد یا شهری

2. موتور سیکلت های فراجاده ای یا آفرود

همان طور که از اسم این گونه از موتور سیکلت ها پیداست، موتورهای فرا جاده ای یا آفرود برای جاده های ناهموار و غیر آسفالت طراحی شده و استفاده اصلی آنها برای مکان های برون شهری مانند کویر، بیابان و مسیرهای پوشیده از درخت میباشد. مکان هایی که مهمترین مشخصه آنها پستی و بلندی، ناهمواری، باتلاق، صخره و تپه فراوان است.

موتور سیکلت های فرا جاده ای خود به 4 دسته تقسیم میشوند:

• موتور کراس
• موتور سیکلت های دو منظوره
• موتور سیکلت های رالی
• موتور سیکلت های تریال

3. اسکوترها

این گونه از موتور سیکلت ها برای جاده های صاف و هموار طراحی شده اند. بارزترین مشخصه  این اسکوترها، چرخ های کوچک و بدنه اسپرت آنهاست. به طور معمول سیستم ترمز جلو ای موتور دیسکی و سیتم ترمز عقب آن از نوع لنتی است که هر دوی آنها با اهرم دستی کار میکنند و همین امر سبب میشود که رانندگی با آنها سهل و آسان باشد. در کشور های اروپایی بیشتر خانم ها و جوانان طرفدار این نوع از موتور سیکلت ها میباشند.

4. موتورهای گازی

موتورهای گازی را میتوان ترکیبی از موتور سیکلت و دوچرخه دانست که معمولا برای تقویت نیروی موتور نیز از پدال هایی مانند دوچرخه در آن استفاده میشود. این گونه از موتورها بدون گیربکس کار میکنند. به این معنی که سیستم انتقال نیروی آنها بدون دنده میباشد. این موتورها کاربرد درون شهری داشته و بیشتر مناسب برای مسافت های کوتاه هستند.

5. موتور سکلت های کوچک یا مینی

از مشخصه های موتور سیکلت های مینی میتوان به چرخ های کوچک، فاصله کم بین دو چرخ و ارتفاع کم زین اشاره کرد. کاربری این نوع از موتور سیکلت ها برای مصارف درون شهری است و بیشتر مناسب نوجوانان میباشد. چرا که جنبه تفریحی و آموزشی دارد. این موتور بدون روشنایی، استارت برقی و تجهیزات اضافی بوده و برای استفاده از آن نیازی به داشتن گواهینامه نیست. لذا لازم به ذکر است که اینگونه از موتورها مجاز به حرکت در جاده ها و بزرگراه ها نیستند.

6. موتور سیکلت های همه جا رو (A.T.V)

نام گذاری این موتور سیکلت ها به این علت است که میتوانند در همه مکان های ناهموار و سنگلاخ و در هر شرایط آب و هوایی از آنها استفاده کرد. موتورهای همه جا رو به دلیل نحوه طراحی، شکل ظاهری و فنر بندی خاصی که دارند قادر هستند در مناطق کوهستانی، جنگلی، صحراها و ساحل دریا حرکت کنند.

کلاچ به عنوان اولین قطعه در مسیر سیستم انتقال قدرت می باشد. در واقع کلاچ ارتباط بین موتور و دنده را قطع و وصل می کند. ترمز ماشین به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکننده های انواع لنت ترمز و لنت کلاچ اعلام میدارد که آمادگی پذیرش سفارش انواع صحفه کلاچ موتورسیکلت را دارد.

كارخانه ترمز ماشين آمادگي دارد تا در صورت تامين قطعه كفشك آلومنيمي لنت آن را تامين نمايد. در حال حاضر كلاچ هندا 125 موجود است.