اکثر رانندگان وسایل نقلیه از عملکرد و زمان تعویض روغن موتور خود بر اساس کارکرد اتومبیل آگاه میباشند. اما سیالات دیگری در خودرو وجود دارد که از حساسیت بالایی برخوردار بوده و وظایف مهمی بر عهده دارند. به همین علت است که باید نسبت به عملکرد این سیالات دقیق بوده تا از وقوع حوادث ناگوار برای سرنشینان خودرو جلوگیری شود.

از جمله این سیالات میتوان به روغن ترمز، روغن هیدرولیک و روغن گیربکس(واسکازین) اشاره کرد.

روغن ترمز

روغن ترمز در سطوح کیفی متفاوت و خاصی تولید میشود و بر اساس استانداردهایی که توسط اداره حمل و نقل آمریکا برای روغن های ترمز تعیین شده است، سه نوع روغن ترمز در وسایل نقلیه مورد استفاده قرار میگیرد. روغن ترمز DOT3- DOT4- DOT5. هرچه شماره DOT بزرگتر باشد نشان دهنده بالا بودن دمای جوش روغن ترمز و کیفیت مرغوب و تحمل بیشتر آن است.

روغن ترمز DOT3 بر اساس ترکیبات پلی الیفاتیک با نقطه جوش حداقل 369 درجه فارنهایت، روغن ترمز DOT4 بر اساس ترکیبات استربورات با نقطه جوش 414 درجه فارنهایت و DOT5 شامل ترکیبات پلی دی متیل سیلوکسان بر اساس سیلیکون با نقطه جوش حداقل 468 درجه فارنهایت میباشند.

به طور کلی میانگین دمای  جوش مایع ترمز با گذشت سه سال، به علت جذب رطوبت تا حد بسیار خطرناکی پایین می آید. اکثر کارشناسان خودرو بهترین زمان برای تعویض روغن ترمز را هر یک الی دو سال میدانند. منطق آنها بر پایه این واقعیت است که مایع ترمز با پایه گلیکولی، رطوبت وارد شده به سیستم را جذب میکند که این رطوبت باعث ایجاد ترک هایی در سیستم ترمز و در نتیجه نشتی و ورود هوا میگردد. افزایش میزان رطوبت باعث به وجود آمدن حباب های ریزی در مایع ترمز میگردد.

با توجه به بررسی هایی که بر روی سیستم ترمز انجام شده است، مشخص شد که سیستم ترمز چرخ های جلوی خودرو که خطوط انتقال نیمه فلزی دارند، گرمای بیشتری نسبت به چرخ های عقب تولید میکنند. این دمای بالا نیازمند مایع ترمزی است که بتواند آن را تحمل کند. بنابراین بهتر است روغن ترمز را هر دو سال و یا هر 60 هزار کیلومتر پیمایش خودرو به طور کامل تخلیه و تعویض کرد.

روغن هیدرولیک

به طور کلی خودروهایی که فرمان هیدرولیکی دارند، به یک منبع انرژی برای کمک به راننده در مواقع پیچیدن و دور زدن تجهیز شده اند. هنگامی که راننده غربیلک فرمان را میچرخاند، پمپ هیدرولیک روغن را تحت فشار به سیستم فرمان خودرو منتقل میکند تا چرخ ها به راحتی به طرفین گردش کنند. روغن هیدرولیک نیز مانند دیگر روغن ها از مخلوط روغن پایه و مواد افزودنی تشکیل شده است.

از وظایف روغن هیدرولیک میتوان به مواردی مانند روان کاری، انتقال نیرو، کاهش اصطکاک و سایش، محافظت از زنگ زدگی اجزای سیستم و همچنین سازگاری با تمام اجزای سیستم اشاره کرد.

روغن هیدرولیک مانند روغن موتور به گونه ای نیست که بر اساس نحوه عملکرد و میزان کارکرد بتوان زمان تعویض آن را مشخص کرد. زمان تعویض روغن هیدرولیک خودرو به مواردی مانند تنوع تجهیزات، شرایط مختلف کارکرد و با توجه به نوع کاری که روغن انجام میدهد، بستگی دارد ولی به طور کلی بهتر است پس از هر 120 هزار کیلومتر پیمایش خودرو، روغن هیدرولیک تعوض گردد.

روغن گیربکس

روغن دنده یا روغن گیربکس (واسکازین) یکی از روغن هایی است که در خودرو به کار برده میشود. این نوع روغن با روغن موتور تفاوت دارد و در گیربکس و دیفرانسیل خودرو مورد استفاده قرار میگیرد. روغن گیربکس دارای مواد افزودنی به خصوصی است که باعث حفاظت و نگهداری از چرخ دنده ها و متعلقات آن در برابر فشار میگردد.

تعویض به هنگام روغن ترمز سبب میشود تا گیربکس روان کار کند و همچنین مواردی مانند افزایش عمر مفید قطعات، کاهش درجه حرارت گیربکس، کاهش سر و صدا و در نهایت بهبود عملکرد آن را به همراه خواهد داشت.

زمان مشخصی برای تعویض روغن گیربکس وجود ندارد. چراکه تعویض روغن گیربکس با توجه به عواملی مانند نوع روغن، نوع گیربکس خودرو، شرایط مختلف آب و هوایی و کارکرد آن بستگی دارد. به طور معمول همزمان با تعویض دیسک و صحفه کلاچ، واسکازین نیز تعویض میگردد. کار کردن طولانی مدت روغن در دمای بالا به سرعت باعث استهلاک آن شده و موجب از بین رفتن خاصیت اولیه روغن میشود.